Hậu Quả Cháy Rừng Là Gì ? Nguyên Nhân Và Các Biện Pháp Phòng Ngừa

Trong những năm gần đây tình trạng cháy rừng diễn ra liên tục do nhiều nguyên do đã để lại nhiều hệ lụy to lớn. Hậu quả cháy rừng gây ảnh hưởng tiêu cực không nhỏ đến cả môi trường và con người như biến đổi khí hậu, mất da dạng sinh học, ô nhiễm không khí… Cùng tìm hiểu chi tiết hơn về nguyên nhân, hậu quả cháy rừng và các biện pháp phòng ngừa qua bài viết dưới đây.

Nguyên nhân gây ra cháy rừng

Biến đổi khí hậu

Biến đổi khí hậu là một trong những nguyên nhân gây ra hậu quả cháy rừng. Khí hậu thay đổi rõ rệt với hàng loạt các hiện tượng thời tiết cực đoan như hạn hán, gió lớn, bão… Hạn hán và hanh khô khiến cỏ cây khô héo, dễ bắt lửa và dẫn đến cháy rừng.  

Nhiệt độ toàn cầu ngày càng tăng lên đẩy nhanh hiện tượng bốc hơi, khiến đất đai trở nên khô hơn. Ở các nước có tuyết, nhiệt độ tăng cũng làm cho mùa tuyết tan đến sớm hơn, khiến mặt đất khô trong thời gian dài hơn. Đây là điều kiện thuận lợi cho lửa tấn công.

Do con người và sinh vật

Con người và sinh vật cũng là tác nhân gây ra hậu quả cháy rừng. Đốt nương rẫy để làm đất canh tác là nguyên nhân chính gây cháy rừng ở nhiều vùng trên thế giới. Đốt rác, vứt tàn thuốc bừa bãi, chặt phá rừng lấy gỗ có thể dẫn đến cháy rừng trên diện rộng. 

Một số loài côn trùng hoặc động vật gặm nhấm có thể giết chết cây cối khiến chúng khô héo, dễ bắt lửa. Khi mùa hè kéo dài hơn do biến đổi khí hậu, côn trùng sẽ sinh sản nhanh hơn và nhiều hơn, làm tăng nguy cơ cháy rừng. Ngoài ra, các hiện tượng thiên nhiên như sét cũng là một nguyên do gây cháy.

Hình 1: Người dân đốt rừng làm nương rẫy có thể dẫn đến cháy rừng trên diện rộng

>>>Xem thêm: Ô nhiễm không khí ở Thành Phố Hồ Chí Minh đáng báo động 

Một vòng tuần hoàn

Biến đổi khí hậu và cháy rừng tạo ra một vòng luẩn quẩn, trong đó mỗi yếu tố đều góp phần làm trầm trọng thêm yếu tố kia.

Biến đổi khí hậu làm tăng nhiệt độ và độ ẩm của môi trường, khiến cây cối dễ bị cháy hơn.Hậu quả cháy rừng là giải phóng khí carbon dioxide, một trong những khí gây hiệu ứng nhà kính chính. Khí carbon dioxide này góp phần làm tăng nhiệt độ toàn cầu, từ đó làm trầm trọng thêm tình trạng biến đổi khí hậu.

Hậu quả cháy rừng để lại

Theo Cơ sở dữ liệu sự kiện khẩn cấp (EM-DAT) thuộc Đại học Công giáo Louvain (Bỉ), trong năm 2023, trên thế giới đã xảy ra 7.300 vụ cháy rừng, thiêu rụi hơn 400 triệu ha rừng, gây thiệt hại về người và tài sản ước tính lên tới hàng tỷ USD. Đây là năm có số vụ cháy rừng và diện tích rừng bị thiêu rụi lớn nhất trong lịch sử.

Vậy hậu quả cháy rừng gây ra là gì?

Đối với môi trường

• Mất đa dạng sinh học: Cháy rừng phá hủy hệ sinh thái rừng, nơi sinh sống của nhiều loài động vật và thực vật. Các loài động vật có thể bị chết do bị cháy, ngạt khói hoặc mất môi trường sống. Các loài thực vật cũng có thể bị chết, dẫn đến mất đa dạng sinh học.
• Ô nhiễm không khí: Sự suy giảm diện tích rừng cũng ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ CO2 của hệ sinh thái rừng, gây ra việc tăng lượng khí CO2 trong không khí và làm gia tăng hiệu ứng nhà kính.

Tham khảo thêm: Phương pháp xử lý bụi

• Xói mòn đất: Cháy rừng làm giảm độ bao phủ của thảm thực vật khiến đất dễ bị xói mòn.
• Biến đổi khí hậu: Khối lượng lớn khí CO2 thải ra môi trường do hậu quả cháy rừng là một trong những khí gây hiệu ứng nhà kính chính. Điều này có thể góp phần làm tăng nhiệt độ Trái đất và làm trầm trọng thêm tình trạng biến đổi khí hậu.

Hình 2: Cháy rừng sinh ra lượng lớn khi CO2 và các khí gây hiệu ứng nhà kính gây ảnh hưởng xấu đến môi trường

Đối với con người

Cháy rừng thải ra nhiều chất có hại cho không khí, bao gồm khói, CO2, các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi,  hợp chất hữu cơ khó bay hơi (VOCs), những kim loại nặng và các hạt siêu nhỏ PM2.5. Các hạt PM2.5 rất nhỏ nên có thể xâm nhập vào phổi người, gây ra các bệnh nghiêm trọng như viêm phổi, hen phế quản, COPD và các bệnh về tim mạch.

Các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi và VOCs cũng ảnh hưởng đến sức khỏe con người, như gây đau đầu, mệt mỏi, kích ứng mắt và đường hô hấp, thậm chí có thể làm tăng nguy cơ ung thư. 

Bên cạnh đó, CO2 – hậu quả cháy rừng, là một trong những nguyên nhân gây ra hiệu ứng nhà kính và biến đổi khí hậu, làm cho môi trường cũng như sức khỏe con người bị ảnh hưởng lâu dài. 

Ngoài ra, việc ngăn chặn và dập đám cháy cũng tiêu tốn nhiều tiền bạc, nhân lực, vật tư, gây tổn thất cho nền kinh tế nặng nề.

Hình 3: Trực thăng chữa cháy được huy động dập đám cháy rừng lớn

Các biện pháp ngăn ngừa cháy rừng

Nâng cao nhận thức người dân

• Tuyên truyền, tăng cường nhận thức của người dân về những hậu quả cháy rừng đến môi trường và sức khỏe con người.
• Giáo dục cộng đồng về vai trò của việc bảo vệ rừng và quản lý cháy rừng trong việc hạn chế những tác động tiêu cực của cháy rừng.
• Nghiêm cấm các hoạt động đốt rác, đốt cỏ tự phát, hút thuốc trong rừng…
• Vận động các hộ gia đình không đốt rừng làm nương rẫy bừa bãi, đưa ra chính sách quy hoạch nương rẫy phù hợp.
• Tuyên truyền, giáo dục người dân cách ứng phó khi có cháy rừng.

Tăng cường kiểm tra bảo vệ rừng

• Trong công tác phòng cháy và chữa cháy rừng, các hạt kiểm lâm huyện cần phải tăng cường kiểm soát các biện pháp.
• Giám sát, kiểm tra nghiêm ngặt người dân đi vào rừng. 
• Phát hiện và xử lý ngăn chặn kịp thời những vụ cháy rừng mới xảy ra, tránh nguy cơ lan rộng đám cháy giảm thiểu hậu quả cháy rừng. 
• Phân công, bố trí lực lượng thường trực, kiểm tra, gác rừng vào mùa khô, nắng nóng, hạn hán. 
• Theo dõi và cập nhật thường xuyên tình hình thời tiết để dự báo được mức độ nguy hiểm của cháy rừng. Từ đó, có thể chỉ đạo, bố trí lực lượng và áp dụng các biện pháp xử lý phù hợp, đúng lúc.

Hình 4: Các cán bộ kiểm lâm tăng cường tuần tra, giám sát rừng

Xử lý cháy rừng như thế nào?

Để ngăn chặn tối đa những hậu quả cháy rừng, điều quan trọng là phải xử lý đám cháy nhanh nhất có thể. Nếu phát hiện có cháy rừng, bạn hãy nhanh chóng di chuyển ra khỏi khu vực nguy hiểm và báo cho các cơ quan chức năng. 

Đối với chính quyền địa phương nơi xảy ra cháy rừng, cần xử lý, dập đám cháy và ngăn chặn lây lan. Đồng thời xác minh nguyên nhân và xử phạt nghiêm minh các trường hợp cá nhân vi phạm pháp luật về phòng cháy chữa cháy.

>>>Xem thêm: Hệ thống xử lý khí thải 

Trên đây là những thông tin về hậu quả cháy rừng và các nguyên do cũng như biện pháp khắc phục, xử lý mà Envico đã cung cấp. Sau bài viết này, chúng tôi hy vọng bạn hiểu được tầm nghiêm trọng của cháy rừng và các hệ lụy để lại. Do vậy, con người cần có ý thức trách nhiệm bảo vệ lá phổi xanh này của Trái Đất.

CÔNG TY CỔ PHẦN CÔNG NGHỆ MÔI TRƯỜNG ENVICO

Địa chỉ: Lầu 3, Indochina Tower, 4 Nguyễn Đình Chiểu, P. ĐaKao, Quận 1, Tp. HCM

Hotline: 0909 794 445 (Mr.Huy)

Điện thoại: (028) 66 797 205

E-mail: admin@envico.vn

Website: Congnghemoitruong.net 

Fanpage : Công nghệ môi trường Envico